Mniej więcej jedna trzecia Europejczyków ma geny, które predysponują ich do rozwoju celiakii. Oczywiście predyspozycja genetyczna nie jest wystarczająca do wywołania choroby, ale świadczy o tym, że powinniśmy lepiej o siebie zadbać. Choć dieta bezglutenowa przez wielu z nas traktowana jest jako jedna z przelotnych mód współczesności, to podwaliny pod nietolerancję glutenu zostały położone ponad dziesięć tysięcy lat temu, kiedy nasi przodkowie zaczęli uprawiać pszenicę.

Czy dieta bezglutenowa to tylko moda?

Pewnie wielu z Was zadaje sobie teraz w myślach pytanie: „Przecież nasze babcie jadły pszenicę i nic się im nie działo. To dlaczego mi się ma coś dziać?” . Owszem, nasze babcie jadły pszenicę i prawdopodobnie czuły się po niej dobrze, ale nasze babcie nie jadły tak często hamburgerów, pizzy czy innych wysoce przetworzonych produktów. Nasze babcie nie jadły również pszenicy w każdym posiłku i w każdej przekąsce. Dawniej nie do pomyślenia było, aby do kiełbasy dodawać pszenicę. Obecnie nie jest to niczym nadzwyczajnym. Białko pszeniczne znajdziemy praktycznie wszędzie i to stanowi ogromny problem. Coraz więcej osób źle reaguje na to zboże, bo jest go po prostu za dużo w naszej diecie. Ponadto, pszenica produkowana na tak dużą skalę, wymaga użycia ogromnej ilości pestycydów i innej chemii, m.in. po to, aby jak najszybciej uzyskać obfite plony. Jest ona także (podobnie jak soja) jednym z najczęściej modyfikowanych genetycznie produktów. Dlatego tak wiele mówi się teraz o tym, aby zwracać uwagę na jakość żywności, bo to właśnie ona najbardziej zatruwa nam życie i zdrowie.

A więc, czy dieta bezglutenowa to rzeczywiście moda? I tak, i nie. Dla wielu z nas gluten będzie stanowił naprawdę poważny problem i wskazane jest jego wykluczenie lub mocne ograniczenie w diecie. Z kolei, wielu producentów podchwyciło temat glutenu, tworząc pseudozdrowe produkty, w których co prawda nie ma glutenu, ale jest cała tablica Mendelejewa w składzie. Takie produkty często pokazuję wam na moim Instastories, dlatego serdecznie zapraszam Was do obserwowania mojego profilu na Instagramie. W takim wypadku już lepiej upiec własny chleb, nawet jeśli zawierałby gluten np. żytni na zakwasie. Tak przygotowany chlebek będzie zdrowszy, mimo że będzie zawierał gluten.

Celiakia, alergia na gluten, czy nietolerancja glutenu?

Bardzo długo sądzono, że gluten nie powinien być spożywany tylko w przypadku celiakii. Okazuje się jednak, że istnieje wiele innych mechanizmów, które także odpowiadają za gorszą tolerancję (lub brak tolerancji) tej mieszaniny białek.

Celiakia jest zaburzeniem autoimmunologicznym, które uszkadza wyściółkę jelita cienkiego w rezultacie spożywania glutenu. Osoby chorujące na celiakię mogą doznawać najróżniejszych niespecyficznych objawów, a niekiedy nie wykazywać żadnych. W przypadku zdiagnozowanej celiakii należy całkowicie wykluczyć gluten z diety. Kuchnia powinna zostać sterylnie wyczyszczona, ponieważ nawet śladowe ilości mogą okazać się szkodliwe i cały czas zaostrzać chorobę.

W przypadku pozostałych mechanizmów (alergii czy nietolerancji) nie musi występować tak gwałtowna reakcja. Mogą to być mniej dokuczliwe objawy lub nawet takie, które pojawiają się po kilku dniach od spożycia produktów zawierających gluten. Mechanizmy te nie należą do schorzeń autoimmunologicznych , a w badaniu mikroskopowym biopsji błony śluzowej jelita cienkiego nie występują uszkodzenia, jakie obserwuje się w przypadku celiakii. Mechanizmy nadwrażliwości na gluten sytuują się pośrodku między zdrowym przewodem pokarmowym a celiakią. U niektórych pacjentów mogą być jednak zwiastunem celiakii.

Jak sprawdzić, czy dieta bezglutenowa faktycznie jest dla mnie?

Na początku zalecam wykonanie tzw. prowokacji. Polega ona na wykluczeniu na minimum 3 tygodnie wszystkich źródeł glutenu. Po tym czasie celowo wprowadza się małe ilości posiłków zawierających ten składnik. Następnie czeka się na reakcję organizmu. Jeśli po prowokacji pojawią się (lub powrócą) takie objawy jak: zaburzenia nastroju, niepokój, bóle mięśni, skurcze, wzdęcia, ból brzucha, przelewanie w brzuchu, uczucie ciężkości, ospałość, zmiany skórne i wypryski, problemy z koncentracją czy inne anomalie zdrowotne, które dotychczas nie były tak widoczne, być może zasadne jest, aby przebadać się pod kątem nietolerancji na gluten.

Ponadto, jeżeli występują u Ciebie takie objawy jak:

• problemy z koncentracją i zapamiętywaniem, tzw. mgła mózgowa,
• często występujące bóle głowy, w tym migreny,
• bóle mięśniowe i stawowe oraz przewlekłe zmęczenie,
• zmienność nastrojów, a nawet stany depresyjne,
• objawy ze strony układu pokarmowego np. wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, zaparcia czy też bolesne skurcze,
• niedobory pokarmowe, np. niedobór żelaza,

najlepiej byłoby, aby zrobić badania w kierunku alergii, nietoleranci na gluten i celiakii. Niestety badania te są stosunkowo rzadko przepisywane przez lekarza, a często nawet o nich się nie mówi. Dlatego poniżej znajdziecie listę wszystkich badań:

Badania z krwi

• Przeciwciała przeciwgliadynowe anty-AGA w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej anty-tTG w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw endomysium anty-EmA w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny anty-DGP w klasie IgG i IgA,
• Przeciwciała IgG,
• Całkowite przeciwciała IgA.

Bardzo ważne jest, aby przed wykonaniem tych badań, być przez kilka tygodni na diecie zawierającej gluten. Dieta bezglutenowa w tym przypadku zafałszuje wynik.

Biopsja jelita cienkiego  

To badanie najbardziej inwazyjne. Pomaga ocenić stan kosmków jelitowych w jelicie cienkim. Metoda polega na wprowadzeniu do światła jelita specjalnej giętkiej rurki zakończonej kamerą (endoskopu), przez którą następnie wprowadza się małe szczypczyki potrzebne do pobrania wycinka ze ściany jelita (dokładnie z dwunastnicy). Pacjent przy tym badaniu zmuszony jest do połknięcia około 1,5 metra długości endoskopu. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym tylnej ściany gardła i chociaż nie jest bolesny, z całą pewnością nie należy do przyjemnych.

Testy genetyczne

Badanie genetyczne na celiakię powinno obejmować haplotypy:

• HLA DQ2.2
• HLA DQ2.5
• HLA DQ8

Badanie to nie wymaga prowokacji glutenem, więc jeśli jesteś już na diecie bezglutenowej, to w dalszym ciągu możesz ją kontynuować. Testy genetyczne sprawdzają się  w sytuacji, kiedy wyniki z krwi nie wykazały żadnego problemu, a Ty mimo wszystko czujesz się dużo lepiej na diecie bezglutenowej. Ponadto, wykonanie badania DNA to pierwszy i najważniejszy krok w zdiagnozowaniu i rozpoczęciu leczenia celiakii. Badanie genetyczne daję 100% pewność choroby lub jej braku, ponieważ brak genów oznacza brak celiakii.

…

Obecność genów potwierdza predyspozycje do zachorowania. To od nas zależy czy ta choroba się rozwinie czy nie, ponieważ geny to tylko ok. 30% szans na wystąpienie choroby, reszta to styl naszego życia i dieta.

To czy choroba jest aktywna, można sprawdzić za pomocą badań z krwi w kierunku wspomnianych przeciwciał. Jeśli nie pojawiają się one we krwi, należy raz w roku je ponawiać, ponieważ choroba może się uaktywnić np. pod wpływem stresu czy ciąży. Warto podkreślić, że diagnostyka tylko na podstawie badań z krwi daje informację, czy w obecnej chwili celiakia jest aktywna. Niestety nie mówi nic o predyspozycjach do zachorowania w przyszłości. Z tego powodu bardziej wartościowe jest badanie genetyczne na celiakię. Przy braku genów odpowiedzialnych za wystąpienie choroby oszczędzasz czas i pieniądze na dalszą diagnostykę.

Badanie takie można zamówić przez Internet, wykonać w zaciszu domowym i odesłać próbki kurierem, a wyniki zostaną dostarczone do Ciebie mailem lub tradycyjną pocztą. Badanie można zamówić za pośrednictwem strony https://www.testdna.pl/celiakia/

Ponadto, wszyscy czytelnicy mojego bloga, mają zniżkę -20 zł na wybrane badania z Laboratorium badań DNA. Wystarczy, że przy zakupie wpiszecie w polu UWAGI: „-20 zł hasło: całkiem zdrowo”. Zniżka dotyczy takich badań jak celiakia, nietolerancja laktozy, pakiet zdrowe jelita (celiakia + nietolerancja laktozy), mutacja genu MTHFR. Z kolei pacjenci mojej poradni, zamawiając to badanie u mnie w gabinecie, mają zniżkę aż 20% na powyższe badania. Więcej informacji TUTAJ.

Przeprowadzenie badania genetycznego na celiakię ma ogromny sens, ponieważ nasze geny nie kłamią. Wynik to 100% pewność braku choroby lub predyspozycji do niej, nie tak jak w przypadku badań z krwi, których wyniki nie zawsze muszą być zgodne z prawdą. Badanie jest o tyle ważne, że w przypadku celiakii konieczne jest bardzo restrykcyjne przestrzeganie zaleceń diety, ponieważ nawet niewielkie ilości glutenu mogą spowodować wystąpienie objawów i rozwój choroby. Osoby z tzw. nieceliakalną nadwrażliwością na gluten w większości przypadków mogą spożywać śladowe lub niewielkie ilości glutenu bez pogorszenia samopoczucia. Wyjątek stanowią osoby ze zdiagnozowanymi chorobami z autoagresji i autyzmem. Warto jednak podkreślić, że nadwrażliwości na gluten u niektórych pacjentów mogą być jednak zwiastunem celiakii.

 

Źródła:

• Chutkan R.: Dobre bakterie, Wydawnictwo Feeria, 2016
• Czekalska N., Ihnatowicz P., Ptak M.: AUTOIMMUNOLOGIA Podróż po zdrowie, Inowrocław 2017
• https://celiakia-badanie.pl/