Wyniki badań hormonów tarczycy często są niejasne dla moich podopiecznych. Postanowiłam więc stworzyć mały poradnik, w którym wyjaśniam, po co robić badania hormonów tarczycy i co one oznaczają.

Wyniki badania hormonów tarczycy

Poziom TSH (tyreotropina) – hormon przysadki mózgowej, który stymuluje tarczycę. Jest głównym markerem funkcji tarczycy, ale nie jest hormonem tarczycy. W diagnostyce laboratoryjnej czynności tarczycy TSH jest najczęściej badanym parametrem, bowiem zmiany TSH w surowicy są najczulszym wskaźnikiem zaburzeń czynności tarczycy.

Jaka jest norma wyników badań hormonów tarczycy?

Obowiązujący zakres normy TSH mieści się w przedziale wartości od 0,2-0,4 do 4,0-4,5 mIU/l. Obecnie uważa się, że górna norma TSH powinna wynosić 2,5 mIU/l, ponieważ ponad 95% zdrowych ochotników bez osobistych i rodzinnych wywiadów choroby tarczycy, ma stężenie TSH w przedziale wartości 0,4-2,5 mIU/l. W wielu przypadkach stężenie TSH powyżej 2,5 mIU/l wskazuje na obecność utajonej choroby tarczycy, np. zapalenia typu Hashimoto. Słuszność takiego stanowiska  potwierdzają liczne badania. Wykazano również, że wartość TSH powyżej 2,0 mIU/I jest związana ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niedoczynności tarczycy w ciągu 20 lat.

Uwaga! Na co dodatkowo zwrócić uwagę, przeglądając wynik badań tarczycy?

Należy zwrócić uwagę na trzy grupy: dzieci, ciężarne i ciężko chorych, u których interpretacja stężenia TSH jest inna niż w pozostałej populacji. Ponadto poziom TSH może zmieniać się w ciągu dnia i ma na niego wpływ wiele czynników, dlatego tak ważne jest, aby badać go w miarę o stałej porze.

Jakie hormony oprócz TSH zbadać przy podejrzeniu choroby tarczycy?

Poziom fT4 (wolna tyroksyna) – tyroksyna jest głównym hormonem produkowanym przez tarczycę (stanowi ok. 93% jej całej produkcji hormonalnej). Jest uważana za tzw. prohormon, ponieważ sama w sobie jest nieaktywna i musi zostać zamieniona w aktywny hormon T3 (proces nazywany konwersją T4 do T3). W badaniach częściej oznacza się wolną tyroksyne (fT4) niż hormon całkowity (T4), ponieważ wyniki są bardziej miarodajne.

Prawidłowa wartość tyroksyny powinna oscylować w granicy 50% normy laboratoryjnej. Do wyliczania wartości procentowej służą kalkulatory tarczycowe np. TEN

Poziom fT3 (wolna trójjodotyronina) – trójjodotyronina  jest hormonem, który bierze udział w produkcji energii w każdej żywej komórce naszego ciała. T3 jest najbardziej aktywnym hormonem tarczycy. To właśnie on działa na poziomie komórkowym i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, stabilnego metabolizmu, utrzymania ciepłoty ciała i wielu, wielu innych procesów.

Podobnie jak w przypadku tyroksyny, badamy wolną postać trójjodotyroniny, czyli fT3, której wartość powinna wynosić ok. 70% normy laboratoryjnej.

Wyniki badań przeciwciał w chorobach tarczycy

Poziom antyTPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej) – inaczej przeciwciała mikrosomalne, które są sklasyfikowane jako immunoglobuliny G (IgG). AntyTPO biorą udział w zwalczaniu infekcji i w opóźnionej reakcji immunologicznej w uczuleniach pokarmowych. Im więcej przeciwciał tym gorsza konwersja jodu nieorganicznego w jod aktywny, a niedobór jodu jest najczęściej odpowiedzialny za niedoczynność tarczycy i powstawanie wola.

antyTPO powinny być tak naprawdę poniżej 5 IU, a nie w normie referencyjnej.

Poziom antyTG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie)– tyreoglobulina jest niezbędna w produkcji hormonów. Jednym z fizjologicznych zadań tyreoglobuliny jest magazynowanie hormonów tarczycy, a przy jej niszczeniu przez układ immunologiczny może dochodzić do ich nadmiernego uwalniania do krwi i objawów nadczynności tarczycy, takich jak: niepokój, palpitacje, pobudzenie. Przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie występują w 80% przypadków Hashimoto.

antyTG powinny być w normie referencyjnej

U większości chorych na Hashimoto będzie podwyższony poziom obydwu przeciwciał i będą one wykładnikiem aktywnego procesu immunologicznego. Przeciwciała są indykatorami aktywności immunologicznej, im więcej przeciwciał, tym większe uszkodzenie tarczycy.

Przeciwciała są najważniejszym wskaźnikiem diagnozowania Hashimoto, ale nie są idealnym wyznacznikiem choroby. Ich podwyższony poziom może pojawić się również przy innych chorobach takich jak: reumatologiczne zapalenie stawów, anemia złośliwa, toczeń czy cukrzyca typu I. Często są też obecne u kobiet, które mają problemy z zajściem lub donoszeniem ciąży. Dlatego tak ważna jest całościowe podejście do człowieka i zrobienie kompleksowych badań.

TRAb (przeciwciała przeciwko receptorowi THS) – inna nazwa to TSHR-Ab, anty-TSHR. Podwyższone przeciwciała stwierdza się w przypadku zapalenia tarczycy – choroby Gravesa i Basedowa. Zaburzenie rozpoznaje się najczęściej na podstawie charakterystycznego obrazu pacjenta – współistnienia nadczynności tarczycy z powiększeniem tego narządu, uwidocznienia cech zapalenia w USG i objawów ocznych. Badanie to stosuje się także w różnicowaniu choroby Hashimoto w fazie nadczynności i poporodowego zapalenia tarczycy w fazie nadczynności z chorobą Gravesa i Basedowa

Czy dla każdego norma wyników badań hormonów tarczycy jest taka sama?

Należy pamiętać, że normy te nie zawsze odnoszą się do wszystkich. To, co jest normą dla jednych, nie będzie normą dla innych. Normy są opracowane na podstawie średniej 95% populacji. Jeżeli znajdujesz się w 5%, również  możesz mieć objawy nadczynności czy niedoczynności tarczycy lub być całkiem zdrowym. Warto udać się do specjalisty, aby pomógł Ci w pełni zinterpretować wyniki badań.

Źródła:

• Gietka-Czernel M.: Postępy w laboratoryjnej diagnostyce czynności tarczycy, Borgis – Postępy Nauk Medycznych, 2008, nr 2, s. 83-91.
• Vanderpump MPJ, et al.: The incidence of thyroid disorders in the community: a twenty-year follow-up of the Whickham Survey, Clinical Endocrinology, 1995; nr 43, s. 55-6.
• Wentz I.: Zapalenie Tarczycy Hashimoto. Jak znależć i wyeliminować źródłową przyczynę choroby, Izabella Wentz, 2013.