Popularne wyszukiwania

Żywienie w chorobach tarczycy cz. 3 – nadczynność tarczycy

Przeczytaj artykuł w 5 min.

Nadczynność tarczycy jest o wiele rzadsza niż niedoczynność. Cechuje się nadmierną produkcją hormonów tarczycy i zahamowaniem wydzielania hormonu przysadki mózgowej (THS). Prowadzi to m.in. do zwiększonego rozpadu białek, tłuszczów, zapasów glukozy i przyspieszenia przemiany materii. Dlatego też, w leczeniu nadczynności tarczycy bardzo ważna jest dieta, która uchroni przed znaczną utratą wagi.

tarczyca

Przyczyny nadczynności tarczycy

Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa – Basedowa (odpowiedzialna za ok. 85% wszystkich przypadków). Jest to schorzenie autoimmunologiczne, które polega na tym, że organizm produkuje nieprawidłowe przeciwciała, które stymulują tarczycę do wydzielania zbyt dużej ilości hormonów. Tak jak w przypadku autoimmunologicznej niedoczynności tarczycy (Hashimoto) cierpi tu cały układ odpornościowy.

Inną przyczyną niedoczynności tarczycy są wole wieloguzkowe. Choroba ta występuje najczęściej u osób, które od dawna mają wole (głównie osoby starsze). Część gruczołu tarczowego wytwarza hormony samoistnie, bez udziału TSH, który w normalnych warunkach przeciwdziałałby nadmiernemu wydzielaniu hormonów tarczycowych.

Nadczynność tarczycy może by również wywołana stanem zapalnym tarczycy, którego najczęstszą przyczyną jest choroba Hashimoto. Jej skutkiem jest zwykle niedoczynność tarczycy, ale we wczesnym stadium tego schorzenia, bywają okresy, kiedy gruczoł tarczycowy jest zbyt aktywny. Gdy przeciwciała atakują i niszczą tarczycę, powstaje stan zapalny, który powoduje, że przez krótki okres produkcja hormonów tarczycy jest nadmierna, lecz w końcu gruczoł tarczycowy staje się zbyt mało aktywny i rozwija się niedoczynność.

Wymieniłam tu trzy podstawowe przyczyny nadczynności tarczycy. Oczywiście tych czynników może być znacznie więcej (np. poporodowe zapalenie tarczycy), ale przejdźmy teraz do sedna sprawy, czyli podejścia dietetycznego w tych schorzeniach.

Dieta w nadczynności tarczycy

W nadczynnością tarczycy występuje zwiększone zapotrzebowanie organizmu na energię. Właściwie skomponowana dieta powinna zatem dostarczać większej ilości kalorii, aby zahamować proces znacznego ubytku masy ciała, który wpływa niekorzystnie na układ mięśniowy, układ kostny i zmniejsza się również odporność organizmu. Przy średnim nasileniu choroby podaż energii należy zwiększyć o 15-25% w stosunku do normy na zapotrzebowanie energetyczne dla osoby zdrowej. W silnym stadium choroby zwiększenie zapotrzebowania wzrasta nawet o 50% w stosunku do norm dla osób zdrowych.

Białko

Zalecana jest dieta wysokobiałkowa, a to z powodu zwiększonych procesów rozpadu białka. Należy spożywać około 2g na 1kg masy ciała białka na dzień. Warto również zaznaczyć, aby było to białko pochodzenia  zwierzęcego, które jest lepiej przyswajalne przez organizm. Dobrym źródłem białka będą również ryby (dorsz, sandacz, pstrąg, szprotki i makrele). Z racji tego, że główna przyczyna nadczynności tarczycy ma podłoże autoimmunologiczne, należy unikać nabiału. Produkty zawierające kazeinę (białko mleczne), wywołują zaburzenia pracy układu odpornościowego, ponieważ białko mleczne jest bardzo trudne do strawienia i może sprzyjać wytwarzaniu śluzu i histaminy w komórkach odpornościowych.

Ponadto, chciałabym zwrócić uwagę na to, że dieta przy nadczynności tarczycy nie może być dietą wegetariańską lub wegańską, gdyż zapotrzebowanie na białko zwierzęce jest bardzo duże. Rośliny strączkowe, które są głównym źródłem białka roślinnego nie powinny występować w chorobach autoimmunologicznych. Zawierają lektyny, których mechanizm jest bardzo podobny jak mechanizm glutenu – przyklejają się do tkanek i komórek wywołując reakcję obronną organizmu, który zwracając się przeciwko nim, atakuje własne organy. Potrafią też przyklejać się do jelit powodując ich rozszczelnienie.

Węglowodany

W nadczynności tarczycy przyspieszone jest spalanie węglowodanów, dlatego ich podaż również powinna być zwiększona. Należy jednak wybierać węglowodany złożone, głównie kasze. Należy ograniczyć spożywanie węglowodanów prostych (cukier, słodycze, białe pieczywo i makarony), ponieważ nadczynność często idzie w parze z insulinoopornością,  która jest pierwszym krokiem do cukrzycy.  Problematyczny jest również gluten, występujący w pszenicy, życie, jęczmieniu, orkiszu, owsie i innych pokarmach. W dzisiejszych czasach nietolerancja glutenu jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym i może upośledzać pracę układu odpornościowego, sprawiając, że staniemy się bardziej podatni na alergie i choroby autoagresyjne. Na początku postępowania dietetycznego, wskazana jest całkowita eliminacja produktów glutenowych w celu uspokojenia układu autoimmunologicznego. Później, stopniowo można włączyć niektóre składniki np. owies, żyto czy orkisz, ale pszenica powinna być wykluczona całkowicie.

Tłuszcze

Dieta w nadczynności tarczycy powinna zawierać tłuszcze nienasycone omega-3, gdyż zwiększają odporność organizmu i działają ochronnie na układ nerwowy.  Największe ilości kwasów omega-3 znajdują się w rybach morskich oraz oliwie z oliwek i oleju lnianym.  Tłuszcze te dostarczają wit. A, która jest antagonistą tyroksyny i wpływa korzystnie na pracę wątroby. Warto również sięgać po tłuste produkty takie jak: awokado, jaja oraz tłuste mięso. Tłuszcz w takich produktach świetnie wpływa na pracę tarczycy. Tłuszcz powinien stanowić ok. 25 – 30% zapotrzebowania energetycznego

Witaminy i składniki mineralne

W nadczynności tarczycy wzrasta również zapotrzebowanie na witaminę A, C, B1 oraz wapń i selen.

Witamina A ma znaczenie w zmniejszaniu objawów choroby. Źródłem witaminy A są zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Witamina A w żywności pochodzenia zwierzęcego występuje w formie retinolu i jego pochodnych. Najważniejszym jego źródłem są podroby, niektóre gatunki ryb i jaja. W produktach roślinnych witamina ta występuje w postaci karotenoidów (prowitaminy A). Wśród karotenoidów najważniejszą rolę odgrywa b-karoten. Najwięcej karotenoidów znajduje się w marchwi, szpinaku, czerwonej papryce, sałacie, a z owoców w morelach, brzoskwiniach, śliwkach i wiśniach.

Witamina C jest silnym antyoksydantem, dzięki czemu będzie chronić organizm przed wolnymi rodnikami, które w osłabionym chorobą organizmie, mogą przyczyniać się to powstawania zmian nowotworowych. Uspokaja również zbyt aktywny układ odpornościowy.  Dobrym źródłem wit. C jest: papryka, pietruszka, szpinak, brokuły, ziemniaki, brukselka, kapusta, szparagi, owoce jagodowe i owoce cytrusowe.

Witamina B1 łagodzi objawy nadpobudliwości, nerwowości, zmniejsza kołatanie serca i drżenie rąk. Dobrymi źródłami wit. B1 są: ryby, jaja, wieprzowina, kasze, produkty zbożowe (ale je na początku należy unikać!), szparagi, kalafior, kapusta, pomarańcze, mandarynki i awokado. Mleko i jego przetwory także są cennym źródłem tej witaminy, ale nabiał nie jest wskazany przy chorobach autoimmunologicznych i nie powinien być głównym źródłem tego pierwiastka.

Selen pomaga zmniejszyć ilość przeciwciał atakujących tarczycę. Najbogatszym źródłem selenu są orzechy brazylijskie (jeden orzech brazylijski pokrywa dziennie zapotrzebowanie na ten pierwiastek). Ponadto znajdziemy go również w: mięsie i jego przetworach, podrobach (wątroba, serce, nerki), jajach, rybach, owocach morza i w kiełkach.

Wapń  jest niezbędnym elementem budowy kości. W nadczynności tarczycy występują zaburzenia gospodarki wapniowej, z tego względu wzrasta ryzyko wystąpienia osteoporozy. Istnieje błędne przekonanie, że tylko mleko i przetwory mleczne dostarczają do naszego organizmu wapń. W naszej diecie istnieje wiele innych produktów, które są jego dobrym źródłem:  amarantus, quinoa, rośliny strączkowe (ale je należy wykluczyć!), suszone owoce (głównie figi), a także zielone warzywa – brokuły, jarmuż i natka pietruszki (wyjątek stanowi boćwina, szpinak i szczaw, które zawierają kwas szczawiowy wiążący wapń).

Dodatkowe wskazania

  1. Dieta powinna zawierać potrawy lekkostrawne, czyli gotowane, duszone lub pieczone. Należy unikać smażenia i grillowania.
  2. W nadczynności tarczycy należy unikać także produktów zawierających kofeinę, takich jak kawa, mocna czarna herbata, napoje energetyzujące oraz napoje typu Pepsi i Cola, gdyż dodatkowo działają pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy. W efekcie mogą występować bóle głowy, drżenia rąk oraz kłopoty z zasypianiem i zaburzenia rytmu serca.
  3. U osób z nadczynnością często występują uczucie gorąca oraz podwyższona nawet do 38 ˚C temperatura ciała. Należy więc zrezygnować z gorących napojów i potraw (zwłaszcza zup) i ograniczyć spożycie rozgrzewających przypraw (pieprz, chili, imbir, kardamon). Zamieńmy je na koper, zioła, cynamon, kminek, wanilię, pietruszkę czy sok z cytryny.
  4. Osoby, u których występuje nasilenie biegunek powinny przejść na dietę częściowo półpłynną, by zniwelować nieprzyjemne objawy. Przy częstych biegunkach należy również ograniczyć produkty pełnoziarniste, na rzecz drobnych kasz. Kaszę należy gotować długo, aby wypłukać skrobię.
  5. Należy wystrzegać się posiłków bogatych w „puste kalorie”. Organizm potrzebuje zwiększonej podaż kalorii ale tylko w postaci bogato odżywczych pokarmów.
  6. Przy chorobach autoimmunologicznych bardzo ważne jest odtrucie wątroby i jelit, dlatego należy wprowadzić dietę bezglutenową i bezmleczną.
  7. Sen i odpoczynek to podstawa zdrowego trybu życia. Takie czynniki jak stres, obciążenie fizyczne i umysłowe oraz nieodpowiedni tryb życia nasilają i zaostrzają przebieg choroby autoimmunologicznej. Bez odpoczynku nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z chorobą!

Choroby tarczycy są wyjątkowo powszechne i niestety coraz więcej osób na nie zapada. Objawy umiarkowanych zaburzeń tarczycy pozostają czasem niezauważone nawet przez wiele lat, ponieważ są niespecyficzne i mogą dotyczyć też innych schorzeń. Może czujesz się zmęczony, ale przypuszczasz, że powodem tego jest nawał pracy. Może masz wzdęcia albo przybyło Ci kilka kilogramów, ale tłumaczysz to tym, że jesteś zajęty i niezbyt dobrze się odżywiasz. Może wpadasz czasami w lekką depresję, ale przypisujesz to po prostu pogodzie lub określonej porze roku. Niestety wszystkie te objawy mogą być również spowodowane słabą pracą tarczycy dlatego ważne jest baczne obserwowanie siebie i regularne badania.

Spodobał Ci się ten wpis? Uważasz, że może się komuś przydać? Podziel się nim na Facebooku!

 

Więcej o chorobach tarczycy przeczytasz w poniższych artykułach:

 

Bibliografia

  • Cabot S., Jasinska M. „Leczenie chorób tarczycy – Holistyczne metody poprawy pracy tarczycy„, Warszawa 2009,
  • Muller S.D., Pfeuffer C. „Właściwe i smaczne żywienie korzystne dla tarczycy„,Warszawa 2002,
  • Grzesiuk W., Szydlarska D., Jóźwik K. „Insulinooporność w endokrynopatiach”, Warszawa 2008,
  • Szkolenie organizowane przez Forum Media Polska „Jak układać skuteczne diety i prowadzić dietetycznie pacjenta z wieloma jednostkami chorobowymi?”, prowadzący: Emilia Ptak, Paulina Ihnatowicz, Medfood

16 komentarzy

  1. Witam! Wykryto u mnie chorobe Gravesa Basedowa I zostalam poddana leczeniu jodem promieniotworczym w wyniku czego zniszczono mi tarczyce I doprowadzono do niedoczynnosci:-( Obecnie biore Eutyrox ale o zadnej diecie zaden lekarz nigdy nie wspomnial niestety.
    Jaka diete powinnam stosowac?

  2. Jak przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba gravesa-basedova? Przecież ta choroba się bierze skąd…
    Przecież od wielu juz lat wiadomo że nieszczelne jelita sa przyczyna wszelkich chorób z autoagresji…a nieszczelne jelita skąd się biorą? Od jedzenia z chemią!!!

  3. CO ZA BZDURY!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ja choruje na nadczynność wywołana Grawera Basedowa i zawsze jest mi zimno! . Broń boże nabiał jajka i mleko!!!! mleko to zabójstwo. Mie wiesz o czym piszesz! Posciagałas z innych artykułow a w internecie jest wszystko taj jak jedzenie miesa na stany zapalne preferuja ha ah a ah ah ah ah ah

    • Też mam tarczyce GB, oburzanie się jest bezsensu. Nie każda choroba musi byc książkowa. Mam na myśli, że moje objawy były zarówno z nadczynności i niedoczynności, każdy przypadek jest inny. Nie można wszystkiego wyogólniać do jednego schematu/diety. Jednemu ta powyższa dieta poprawi samopoczucie, drugiemu nie. Mi wystarczą same tabletki thyrozol i czuje się świetnie.

  4. Witam.
    Nie jestem „alfa i omega”, mało tego, nie choruje na żadną opisana tu chorób – nad- lub niedoczynność tarczycy (a może o tym nie wiem). Piszę o tym, ponieważ to dla wielu osób jest istotnym czynnikiem informacyjnym „czy mogę mieć o tym pojecie”.
    Tego nie wiem. Od kilku lat, zmieniłem swoje podejście do swojego ciała. Do sposobu interpretowania jego okazywania pewnych objawów, symptomów chorobowych. Większość, aby nie zaszaleć i nie powiedzieć wszystkie 🙂 objawy chorobowe, opisane ich symptomy i niedomagNia naszego ciała „maja pochodzenie PSYCHOSOMATYCZNE”. IDC dalej w tym kierunku – od nas, i tylko od nas zależy, czy i na ile uporamy się z daną choroba! Ma ona dluuuugi, bardzo długi okres „wykluwania” się. Zamanifestowanie przez nasze ciała konkretnych objawów chorobowych nie trwa miesiąc, kwartał ale kilka lat ( dzieci, niestety, dziedziczy po rodzicach błędy psychiki-i mogą też chorować jako noworodki)
    Tyle o moim podejściu do zagadnienia „choroba” i leczenie…. Leczymy tylko jej objawy, dlatego są ich/jej nawroty.
    Wrócę do nad i niedoczynność tarczycy.
    Powyżej opisany mechanizm ich powstawania(chorób) i manifestacji ciała, pokazujące jej objawy, to jedno – czyli podłoże jej pochodzenia.
    Drug rzeczą jest, oprócz zmian w swojej psychice i zachowaniach, jest zalecenie objawów i dalsze postępowania.
    W książkach do medycyny, tak w polskich ale przedwojennych jest opis dotyczący tych chorob i sposobu ich leczenia. Proszę sobie wyobrazić, że jest tam informacja, że w obu tych chorobach do leczenia stosować należy płyn lugola. Tak, też to wiem, że jod można „alternatywnie” stodowac w niedoczynność, i to….tu zdania są podzielone, czy ma on być radioaktywny czy nie. Zapewne nie, to tak moim zdaniem i to też się potwierdziło. Informacja o leczeniu nadczynności plynem-ciekawe. Lekarze powiedzieli krótko – to grozi śmiercią!!! I otóż nie. Dlaczego? Szukając wraz z moim dobrym znajomym, sposobu leczenia jego nadczynności, dotarliśmy do informacji dlaczego. Płyn Lugola, nie służy do leczenia nad- lub niedoczynnosci tarczycy, płyn Lugola jest podawany w celu unormowania czynności samej tarczycy. To ile ona „produkuje” hormonów jest zależne od jej sprawności a nie tylko od informacji jakie otrzymuje od organizmu. Czyli obtaxowo: do pracy silnika nie wystarcza informacje z komputera, musimy zmienić olej, uszczelniacze, zapewnić odlot powietrza i wylot spalin. Samo wprowadzanie nowych danych do komputera i zastosowanie super paliwa nie zapewni jego właściwego funkcjonowania. I tym też jest jod dla tarczycy. Niestety, oszustwa w stylu „dwie, trzy ryby daleko morskie, zapewniają odpowiedni poziom jodu w organizmie….” możemy włożyć tam, o tu koło innych publikacji w tym brać Grimm. Takich ryb, powinniśmy zjeść około 100 kg dziennie, dopiero wtedy zapewnimy odpowiednią dawkę jodu!!! Ale, wrócę do naszych poszukiwań. Lekarze, powiedzieli mojemu koledze, bo wylądował na ostrym dyżurze i przewieziono go na endokrynolog, przy wrócimy do w miarę dobrych wyników i usunięty tarczycy, nie będzie problemu, tabletki i odpowiednie żywienie do końca życia….. Qva, przepraszam. Pod wpływem moich teorii, zaczęliśmy szukać. Jego żona i córki również się w to włączyły, pomagały w tłumaczeniu tekstów z j. angielskiego. Były, a i owszem, konsultacje że znajomym endokrynologiem, dietetykiem, nawet kilku….i wreszcie zapadła decyzja : zmniejsza ilości medykamemtow i wprowadzamy płyn lugola. Była nawet konsultacja z Panem Zięba. Zaczął od 3 kropli dziennie i doszedł do 60!! Poprawiły się wyniki, opadlo zmęczenie, zniknęło „wole”, sami lekarze(nic nie wiedzieli o odstawieniu leków i oparcie się tylko na płynie lugola) zaproponowali zmniejszenie dawek lekarstw i byli zadowoleni, zaskoczeni nawet postepami swojego leczenia!!! Teraz po 8 miesiącach, dawka płynu jest zmniejszona do 20 kropli na dzień. Oczywiście jest kolosalne zmiana w sposobie odżywiania, chodzą wraz z żoną na terapię itp.
    Bardzo wraz z nimi się cieszę, że jego stan zdrowia „powrocil”…. „powraca do normy”, że dobrze się czuje i zmienia. Tak, zmienia siebie, ma to wpływ na relacje z żoną a i dziećmi.
    To tyle.
    Życzę wszystkim powrotu do zdrowia i szukania odpowiedzi „dlaczego” i „jak”
    🙂 🙂

  5. Witam.Dwa lata temu stwierdzono u mnie nadczynnosc tarczycy(Gravesa Basedowa)Grozono mi operacja wyciecia tarczycy po drugim zapaleniu!! Zlamanie!.Ale nic!
    Przchodze do dzialania pomyslalam! Zmienilam sposob odzywiania tzn.STARAM sie(chodz nie do konca mi wychodzi),unikac potraw macznych i wszystkiego co zwiazane z mlekiem-tylko kropelke do kawy :\.Wlaczylam suplementy typu Q10,wit C,D3,beta karoten.STARAM sie pic 1.5l.wody z sola himalajska.Wymienilam cukier na Xylitol,sol zwykla na himalajska.Jem olej kokosowy Pije soki z dobrej wyciskarki(marchew burak seler jablko KURKUMA).Nabylam porzadny mixer i robie zielone koktajle(jablko zielenina spirulina mlody jeczmien KURKUMA) No i magnez bardzo wazny
    Wynik:niesamowita poprawa wynikow,moj lek biore juz tylko co DRUGI dzien i to w ilosci 0,5 mg! W sumie to niewiele tego dzialania z mojej strony a efekt MEGA mimo ze nie jestem w tym az tak konsekwentna
    .Uwazam ze wystarczy troche „poglaskac” swoj organizm od srodka, a on sobie doskonale poradzi z choroba;)
    Chcialam tez dodac ze zastanawiam sie nad suplementacja plynem Lugola o czy wspomnial Lysykolek-slyszalam duzo pozytywow na ten temat.
    Zycze wszystkim zdrowka!

  6. Dlaczego nie ma nigdzie konkretnych diet na nadczynność tarczycy, piszą jeść jajka drudzy nie jeść jajek. ? o co w tym chodzi? Jak w takim wypadku jeśli są wole zadbać o szyję? Może ktoś zna odpowiedz będę bardzo wdzięczna. Kochani życzę zdrowia bez tego rodzaju kłopotów.

    • Nie da się stworzyć konkretnych zasad diety przy nadczynności i innych chorobach, ponieważ każdy reaguje na różne produkty inaczej, dlatego jest to kwestia mocno indywidualna. Aby określić dokładną dietę, należy przeprowadzić konsultację dietetyczną, wtedy będzie Pani miała pełen komplet informacji.

  7. Witam.Mam nadczynność tarczycy,czekam na wizytę u endokrynologa,ale nie bezczynnie.Dziękuję za artykuł,uporządkował mi wiele informacji które ostatnio zgromadziłam. Co Pani myśli o stosowaniu młodego jęczmienia w tym przypadku?

Dodaj komentarz

Zobacz, co ostatnio napisałam

Chcesz dowiedzieć się jak kawa wpływa na zdrowie, jakich produktów używać w chorobie Hashimoto lub jakie są moje ulubione przepisy na śniadania białkowo tłuszczowe? Odpowiedzi na te i więcej pytań znajdziesz w artykułach na moim blogu.