Choroba autoimmunizacyjna polega na tym, że nasz układ odpornościowy rozpoznaje własne komórki jako obce i niszczy je, produkując przeciwciała.

Wyróżnia się dwa główne typy chorób autoimmunizacyjnych: jednonarządowe choroby autoimmunologiczne (pojedynczy organ lub tkanka są zajęte przez proces autoimmunizacyjny) i wielonarządowe choroby autoimmunologiczne (układowe choroby autoimmunizacyjne, w których atakowane są również inne narządy i układy).

Przebieg choroby autoimmunizacyjnej

Najbardziej popularną chorobą autoimmunologicznej jest oczywiście Hashimoto, w której atakowana jest nasza tarczyca. Proces powstawania tej choroby składa się z następujących etapów:

1. Komórki tarczycy są niszczone przez czynnik wyzwalający, którym może być np. jod, fluor czy infekcja wirusowa.
2. Obumierające komórki wysyłają sygnał o stanie zapalnym, jaki zachodzi w tarczycy.
3. Komórki układu immunologicznego przybywają na pomoc.
4. Komórki układu odpornościowego omyłkowo atakują tarczycę.
5. Tarczyca pracuje na zwiększonych obrotach aby podołać produkcji hormonów, w czasie kiedy jest niszczona przez układ immunologiczny.
6. Coraz więcej komórek tarczycy zostaje zniszczonych.
7. Zdolność regeneracji komórek tarczycy zostaje wyczerpana.
8. Tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów.

Coraz częściej spotyka się jednak przypadki, w których autoimmunizacja dotyka wielu narządów jednocześnie. W przypadku choroby Hashimoto nawet jedna trzecia osób wytwarza przeciwciała przeciwko własnemu mózgowi, stąd też takie choroby jak Alzheimer, Parkinson, demencja starcza czy tak zwana mgła mózgowa (ang. brain fog). Choroby autoimmunologiczne często idą parami, trójkami, a nawet mówi się o czterech i pięciu chorobach jednocześnie. U osoby z Hashimoto często spotyka się również reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń czy atopowe zapalenie skóry. Z kolei celiakia bardzo często łączy się np. z cukrzycą typu I.

Choroby autoimmunizacyjne mogą być również przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jeżeli chorowała babcia, to później choruje wnuczka. Jeżeli babcia miała problemy z jelitami, to wnuczka może mieć np. toczeń; jeżeli babcia miała toczeń, to wnuczka może mieć np. Hashimoto. Więcej o tym, skąd bierze się choroba autoimmunizacyjna napiszę w osobnym artykule.

Najpopularniejsze choroby autoimmunologiczne to:

Pełną listę chorób autoimmunizacyjnych znajdziemy na stronie Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Autoimmunologicznych.

Z roku na rok, przybywa coraz więcej osób z chorobą autoimmunologiczną. Szacuje się, że już co 20 osoba może cierpieć na tę chorobę (więcej zachorowań przypada na kobiety, niż na mężczyzn). Niestety, choroby autoimmunizacyjne latami bywają niezdiagnozowane. Najczęściej diagnozuje się przeciwciała w kierunku Hashimoto, rzadziej przeciwko innym narządom, ponieważ badania są dość drogie. Ponadto nie każda choroba autoimmunologiczna przebiega z wytwarzaniem przeciwciał. Teoretycznie badania pokazują, że jesteśmy zdrowi, natomiast objawy pokazują, że coś jest nie tak. Objawy kliniczne mogą się różnić, lecz często występuje przewlekłe przemęczenie, zawroty głowy czy mgła umysłowa. Niestety jak widać, objawy te są bardzo nieswoiste, co tylko potwierdza fakt, że chorobę autoimmunizacyjną jest czasami bardzo trudno zdiagnozować. Jeżeli choroba autoimmunologiczna jest od dawna niezdiagnozowana, może przebiegać po cichu, w ukryciu. A to prawdopodobnie przyczyni się do rozwinięcia kolejnych chorób.

Jak powstrzymać chorobę autoimmunizacyjną?

Wcześniej uważano, że kiedy proces autoimmunologiczny zostanie zaktywowany, staje się on nieodwracalny. Przykłady jednak pokazują, że w niektórych chorobach, proces ten może być odwracalny. Aby choroba autoimmunizacyjna trwała, potrzebne jest stałe dostarczanie czynnika środowiskowego. Oznacza to, że poprzez wyeliminowanie czynnika wyzwalającego chorobę można zahamować proces autoimmunizacyjny. Przykładem tego jest celiakia, gdzie zidentyfikowanym czynnikiem środowiskowym jest gluten. W wielu przypadkach po jego wyeliminowaniu z diety proces autoimmunologiczny jest odwracalny i dochodzi do uśpienia lub ustąpienia objawów chorobowych. Również i choroba Hashimoto może być odwracalna (przeczytaj moją historię o tym, jak „wyleczyłam” chorobę Hashimoto). Należy jednak pamiętać, że im wcześniej wykryjemy chorobę, tym więcej szans mamy na jej wyleczenie. Kiedy choroba autoimmunologiczna się rozwinie i pojawią się wysokie przeciwciała lub zaatakowane zostaną inne narządy, to prawdopodobnie choroba pozostanie z nami na całe życie. Można wejść w remisję, ale nie możemy się z niej wyleczyć w 100 %. Dlatego tak ważna jest diagnostyka i reagowanie nawet przy najsłabszych symptomach.

Dieta w chorobach autoimmunologicznych

Na pocieszenie również dodam, że schemat postępowania ze wszystkimi chorobami autoimmunologicznymi jest dość podobny. Występują małe różnice w zależności od tego, co dokładnie nam jest. Nie zawsze trzeba konkretnie określić, na jaki rodzaj choroby autoimmunizacyjnej cierpimy, bo podłoże tych chorób jest bardzo podobne. Warto jednak swoją walkę z chorobą autoimmunizacyjną rozpocząć pod okiem dietetyka, gdyż sami możemy sobie zrobić krzywdę. 

Źródła:

• Amerykańskie Towarzystwo Chorób Autoimmunologicznych https://www.aarda.org/diseaselist/
• Miśkiewicz P.; Kępczyńska-Nyk A.; Bednarczuk: Coeliac disease in endocrine diseases of autoimmune origin, Endokrynologia Polska, 2012, nr. 63(3), s. 240-249.
• Otto-Buczkowska E.; [et_al].: Współwystępowania chorób autoimmunologicznych z cukrzycą typu 1 u młodocianych chorych w oparciu o dane piśmiennictwa i obserwacje własne, Przegląd Lekarski, 2008, nr 65 (3), s. 140-145.
• Wentz I.; Nowosadzka M.: ZAPALENIE TARCZYCY HASHIMOTO Jak znaleźć i Wyeliminować Źródłową Przyczynę Choroby, PharmD, 2013.
• Wierzbicka I.: Jedz świadomie i pozbądź się chorób, Ajwen, 2017.
• Żeromski J.: Mechanizmy Autoimmunizacji, Choroby Autoimmunizacyjne, wykład na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=8&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwic1arKh8fVAhUjDJoKHZHOBBgQFghZMAc&url=http%3A%2F%2Fwww.immuno.amp.edu.pl%2Fstud_pl%2Fwyklady%2Fw11-autoimmunizacja.ppt&usg=AFQjCNGOlFGXfZwQf03O5lWoIoG4Qq2zXA